[vc_row][vc_column][vc_column_text text_larger=”no” css=”.vc_custom_1622286897304{background-color: rgba(0,0,0,0.08) !important;*background-color: rgb(0,0,0) !important;}”]سازهای کوبه‌ای، گروهی از آلات موسیقی هستند که با استفاده از ضربات دست و یا ابزارهای کمکی، تولید صدا می‌کنند. خانواده سازهای کوبه‌ای، قدیمی‌ترین سازهای موسیقی جهان هستند و به دو دسته تقسیم می‌شوند: سازهای دارای گام که نت‌هایی با تن مشخص تولید می‌کنند و سازهای بدون گام که نت و اصوات را با گام‌های نامشخصی تولید می‌کنند.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text text_larger=”no”]
آشنایی با انواع سازهای کوبه‌ای
سازهای کوبه‌ای که قدیمی‌ترین انواع ساز در جهان هستند، به دسته‌ای از انواع آلات موسیقی اطلاق می‌شود که با استفاده از ضربات دست و یا ابزارهای کمکی و یا لرزش ساز، میتوان تولید صدا کرد. این گروه از سازها، با ایجاد صداهای پر طنین و مخصوص و حفظ ریتم به موسیقی هیجان و رنگ می‌بخشند.
هنگامی که صحبت از سازهای کوبه‌ای می‌شود، اکثر مردم به طبل فکر می‌کنند. در حالی که انواع گوناگونی از سازهای کوبه‌ای در نقاط مختلف دنیا وجود دارد، از جمله چوبک کلتکس، شیکر، تنبور، ماراکاس، زیلوفون و زنگ و …
در حالت کلی، سازهای کوبه‌ای به دو دسته تقسیم می‌شوند: سازهای دارای گام و سازهای بدون گام. سازهای دارای گام نت‌هایی با تن و صدای مشخص و قابل شناسایی تولید می‌کنند، اما در مقابل سازهای بدون گام نت‌هایی غیر قابل شناسایی تولید می‌کنند. در زیر دسته‌بندی دیگری از انواع سازهای کوبه‌ای را آورده و شرح داده‌ایم:
- سازهای تنظیم شده یا کوک شده
- سازهای کوک نشده یا کمکی
- سازهای ایرانی
- سازهای لاتین / آفریقای کارائیب
سازهای تنظیم شده یا کوک شده
سازهای کوبه‌ای تنظیم شده، که با عنوان سازهای کوک شده نیز شناخته شده هستند، مانند مجموعه طبل‌های حرفه‌ای مدرن، هنگام ضربه زدن، تولید نت‌های مشخص و قابل شناسایی می‌کنند. در این مورد با استفاده از نت‌های موسیقی معمولی، میتوان یک تن صدای خاص در این سازها ایجاد کرد. سازهای تنظیم شده در اجرای بخش‌های هارمونیک یا ملودیک یک ترکیب، استفاده می‌شوند.
از انواع سازهای کوبه‌ای کوک شده یا تنظیم شده که معمولا مورد استفاده قرار می‌گیرند، میتوان به: گلوکن اشپیل، ماریمبا، زیلوفون، زنگ‌های لوله‌ای، ویبرافون و … اشاره کرد. گروهی از ایدوفون‌ها نیز از جمله سازهای کوبه‌ای هستند و می‌توانند بخشی از ارکسترال را تشکیل دهند.
از دیگر سازهای کوک شده میتوان به نقاره (ممبرانوفون کوبه‌ای)، چنگ، چلستا، سنج، کراساتل، طبل‌های فولادی و استیل (ایدیوفون کوبه‌ای) و کیمبال‌های عتیقه (ایدوفون ضربه‌ای) اشاره کرد.[/vc_column_text][vc_single_image image=”9878″ img_size=”full” parallax_scroll=”no”][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text text_larger=”no”]در اینجا برخی از برترین سازهای کوبه‌ای کوک شده را به اختصار معرفی کرده‌ایم:
زیلوفون
زیلوفون، از نظر ظاهری شبیه به پیانو با کلیدهای چوبی است. با تنظیم بر اساس مقیاس موسیقی خاص شبه دیاتونیک، دیاتونیک و پنتاتونیک، و با استفاده از دو یا چهار پتک در هر دست، میتوان آن را نواخت. از این ساز بیشتر در آموزش کودکان استفاده می‌شود چرا که می‌توانند با آن اصطلاحات موسیقی را بهتر درک کنند.
زنگ‌های لوله‌ای
این ساز به عنوان زنگ ارکستر نیز شناخته می‌شود، سازی بر مبنای پیانو است که اغلب بیش از دو اکتاو را میتوان با آن نواخت. میتوان با استفاده از پتک‌های نرم به آن ضربه زد و صداهای اضافی آن را متوقف کرد.
ماریمبا
از کلیدهای چوبی ساخته شده است و تشدید کننده‌ای دارد که هنگام برخورد پتک، صداها را تقویت می‌کند. لوله‌های آلومینیومی آویزان در زیر آن، موجب ایجاد تن صدایی غنی می‌شوند.
گلوکن اشپیل
ساز گلوکن اشپیل که مانند زیلوفون است و تنها تفاوت آن این است که در زیلوفون از کلیدهای چوبی استفاده شده است، آرایشی مانند پیانو دارد. دارای کلیدها یا صفحه‌های فلزی و در ابعاد و اندازه‌های مختلف است و میتوان آن را به عنوان یکی از سازهای ارکسترال استفاده کرد.
سازهای تنظیم نشده یا کوک نشده (سازهای کوبه‌ای کمکی)
سازهای کوبه‌ای تنظیم نشده، که در اصطلاح به آنها سازهای کمکی ارکستر نیز گفته می‌شود، سازهایی هستند که نمی‌توانند گام خاصی را تولید کنند.
نت گذاری‌های ریتمی معمولی دارند، اما هر کدام از این ابزار بر روی یک خط جداگانه قرار می‌گیرند. این سازها یک ریتم را حفظ می‌کنند و صداها و آواهایی غیرمرتبط با هارمونی و ملودی موسیقی، دارند.
از جمله سازهای کوبه‌ای تنظیم نشده یا کوک نشده میتوان به سازهایی همچون طبل باس، طبل دام، کلاوها، گونگ، سنج معلق، طبل هندی، زنگ‌های آگوگو، فلکساتون و تنبور اشاره کرد. البته گاهی سازهای فولک، با سازهای بدون گام اشتباه گرفته می‌شوند.
علاوه بر این، سازهایی نیز وجود دارند که به هر دو صورت کوک شده و کوک نشده در سبک‌ها و قطعات موسیقی مختلف استفاده می‌شوند. از جمله سازهای این دسته میتوان به انواع مختلف زنگ‌ها اشاره کرد. البته گاهی نوازنده‌ها سازهایی مانند اسنر درام را که جزء سازهای کوک نشده‌اند،کوک می‌کنند، اما این کار را به منظور رسیدن به گامی شناخته شده، انجام نمی‌دهند.[/vc_column_text][vc_single_image image=”9879″ img_size=”full” parallax_scroll=”no”][vc_column_text text_larger=”no”]
سازهای لاتین/آفریقای کارائیب و ایرانی
در حالت کلی، بر اساس منطقه‌ی منشا ساز، ساز کوبه‌ای را میتوان به دو گروه اصلی طبقه‌بندی کرد:
سازهای لاتین/آفریقای کارائیب که منشا آن کشورهای لاتین و مجموعه جزایر کارائیب هستند و سازهای ایرانی که منشا آن کشورهای فارسی زبان مانند ایران، تاجیکستان و … هستند. سازهایی که منشا آن کشورهای فارسی زبان است، بسیار محبوب هستند و ریتم موزون آن بر اساس همراهی با کف زدن است.
سنتور و طبل ایرانی از جمله سازهای کوبه‌ای ایرانی است که صدای گرم و خوبی دارند. سازهای ایرانی شامل موارد زیر می‌شود:
تنبک
که البته با نام‌های دیگری از قبیل طبل جام، طبل چای، داربوکا، دربکه و … نیز شناخته می‌شود، در واقع گابلت درام ایرانی است. این ساز به صورت مورب در سمت راست بدن قرار می‌گیرد و از انگشتان و کف دست برای نواختن آن استفاده می‌شود.
دف
دف ساز کوبه‌ای بزرگی از منطقه خاورمیانه است که در موسیقی کلاسیک و مردمی استفاده می‌شود. این ساز قاب چوبی دایره‌ای با تعداد زیادی حلقه فلزی و یک غشا از پوست حیواناتی مانند بز، میش و بز کوهی است.
این ساز در خاورمیانه، پاکستان، هند و افغانستان متداول است و به همراه سایر سازهای خاورمیانه مانند ویولون، عود و تنبور نواخته می‌شود. خرید دف نیازمند اعتماد به برندی است که از آن خریداری می‌کنید. ایران پرکاشن سازنده با کیفیت ترین ساز های کوبه ای در ایران می‌باشد.
هندپن
سازی فلزی است که منشا آن در دهه 1940 در ترینیداد و توباگو است. دارای صدایی قوی و گرم است و میتوان آن را از خانواده طبل‌های استیل دانست.
دایره
این ساز که شبیه به دف و کوچکتر از آن است، در ایران، تاجیکستان، بالکان و کشورهای آسیای میانه مانند تاجیکستان و ازبکستان استفاده می‌شود.
سازهای کوبه‌ای لاتین نیز شامل سازهای خانواده لاملو فون، ایدیوفون یا ممبرافون است که در موسیقی لاتین استفاده می‌شود. سبک موسیقی که از این دسته سازها استفاده می‌کند عمدتا آمریکای لاتین است که تحت تاثیر موسیقی قبیله‌ای آفریقا است. از جمله این سازها میتوان به طبل‌های بونگو، کاباسا، ماراکاس، پاندیرو، زا بومبا و …. اشاره کرد.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]